KAZIKLAR

2.1 Kazıkların Fonksiyonları

Yapı yükleri.taşıma gücünün yetersizliği yanında çoğu kere, oturma şartlarının sağlanmadığından dolayı derin temel sistemi kullanılarak zemine aktarılmaktadır. Böylece yüzeydeki zayıf tabakalar geçilerek,derindeki taşıyıcı tabakalara ulaşılmakta ve bu anlamda kullanılan yapı elemanları, kazık, ayak, olarak isimlendirilmektedir. Temel sistemi de adını, kullanılan yapı elemanından almakta ve kazıklı temel olarak bilinmektedir.

Yapımı yönünden birbirinden oldukça farklılıklar gösteren kazıklı temeller ile ayak/keson temeller, son yıllarda çok büyük çaplı kazıklı temeller inşa edilebilmesi de göz önüne alınarak, davranışın analizi yönünden aynı grup içinde düşünülebilir. Derin kazı sonucu zemin yüzünden büyük derinliklere yerleştirilen yapı temellerinin tasarımı ise büyük oranda yüzeysel temellerin tasarımı ile aynı esaslara dayanmaktadır. Konuyla ilgili diğer bir husus, sözü geçen imalatın yer altında, gözle görmeden yumuşak zemin içersinde ve çoğunlukla yer altı suyu içersinde gerçekleştirilmesidir. Bu durumda, imalatla n n,yeteri özen gösterilerek yapılması sonucu doğmaktadır. Bu tip temel sistemi son derece pahalı bir uygulamadır.

Tüm temel ve zemin mühendisleri, bu tip temel uygulamasına gitmeden, konuyu son ana kadar ucuz bir sistemle çözme çalışması içerisindedirler.

Yüzeysel temel çözümlerine göre daha pahalı olmalarına karşın değişik nedenlerle kullanıldıkları bazı durumlar aşağıda sıralanmaktadır.(Şekil 2.1’e bakınız):

1.    Üstteki zemin tabakalarının üst yapı yükleri için yeterli taşıma güçlerinin olmayışı veya çok sıkışabilir nitelikleri nedeniyle yüklerin daha sağlam zemin veya kayaca aktarılma zorunluluğu doğabilir. Sağlam tabakanın çok derinde olması halinde yükün büyük kesimini kazık çevresinden aktarılacak şekilde düzenleme yapılabilir.

2.    Dayanma yapılan veya yüksek yapı temellerinde zemin,rüzgar ve deprem yükü gibi yanal etkilerin karşılanması amacı ile düzenlenebilirler.(Büyük yatay ve eğimli yük aktaran yapılarda)

3.    Suyla ilişkiye geçtiğinde kabaran veya ani çökme gösteren zeminlerde üst yapı yüklerinin aktif zon diye tariflenebilecek bir bölgenin dışına aktarmak gerekebilir.

4.    Kuleler, deniz platformları ve yer altı suyu altındaki radyeler kaldırma kuvvetleri etkisindedirler. Bu kuvvetlerin karşılanmasında kazıklı temeller düzenlenebilir.

5.    Köprü kenar ve orta ayakları erozyon nedeniyle temel altının oyulmasına karşı kazıklı olarak düzenlenebilir.

6.    Kazıklar bazı durumlarda zemin hareketini kontrol amacıyla kullanılabilir.

7. Gevşek granüler zeminlerin sıkı hale getirilerek iyileştirilmesi amacıyla kullanılabilir[2]

8. Üniform olmayan küçük alanlara yoğunlaşmış yük aktaran yapılar da kullanılabilir.

9.    Zemin yüzü veya zeminde tabakalaşmanın fazla eğimli olması

10. Statik sistemleri veya fonksiyonları bakımından farklı oturmalara hassas yapılar.

2.2 Tarihçe

Yapıları desteklemek için taşıyıcı kazıkların çakılması inşaat mühendisliğinin ilk sanat ve bilim örneğidir. Britanya’da Romalılar tarafından inşaa edilen nehir kıyısı yerleşimlerinde ve köprülerde sayısız ahşap kazık kullanımı örneği bulunmaktadır. Çin’de, Han Dynasty’deki köprü inşaatçıları ahşap kazık kullanmışlardır.(M.Ö. 200-M.S. 200). İsviçre’nin neolitik insanının günümüzden 12000 yıl önce sığ göl tabanlarında ahşap kazık çakarak üzerlerine barınak inşaa ettikleri belirlenmiştir. Bu ilk zamanlarda kazıkta belli bir çekiç ve belli düşme yüksekliği karşısında, çakmaya gösterdiği direnç ile hesaplanan izin verilen yükün belirlenmesi ilkel kurallara göre belirlenmekteydi. Çeşitli ağaç türlerinin durabilitesi hakkında ve ahşabı çürümeye karşı yakan ve kazık başlarına kargir taban döşek yaparak su seviyesi altında geçirimsizliği sağlayan bazı yöntemlerin ölçüleri hakkında da bilgiler birikmiştir.

Ahşabın hafifliği ile birleşen dayanımı, durabilitesi, kesme ve taşıma kolaylığı son zamanlara kadar kazık işlerinde kullanılan tek malzeme olmasına neden olmuştur. Daha sonra bu malzeme beton ve çeliğe yerini bırakmıştır. Bunun nedeni ise aynı boyutlardaki ahşaba göre daha fazla basınç, eğilme ve çekme kuvvetlerini taşımaları ve fabrikada istenilen birimlere getirilebilmeleridir.

19.Yüzyılın sonları 20. Yüzyılın başlarında yapısal bir ortam olarak gelişen betonarme, karadaki yüksek kapasiteli kazık işlerinde büyük oranda ahşabın yerini almıştır. Çok değişik zemin ve kaya ortamlarında kullanılabilirler ve büyük çaplarda imal edilebilirler. Sondaj delikleri açılarak, istenilen derinliğe kadar uygulanabilirler.

Kazık işlerinde çelik kullanımı ise vazgeçilmezdir .Bu artan kullanım .fabrikasyon ve taşıma kolaylığının yanısıra çok zor şartlardaki çakma işlemlerinde uygulanabilmesi yüzündendir. Kıyı yapılarında çelikteki korozyon probleminin üstesinden dayanıklı kaplama ve katodik korumalarla gelinmektedir.

2.3. Kazıkların Sınıflandırılması

Kazıklar değişik özellikleri esas alınarak birçok şekilde sınıflandırılabilirler, örneğin kazık malzemesi gözönüne alındığında ahşap, beton, çelik veya bunlardan ikisin bir arada kullanıldığı türlerden söz edilebilir. Yükü zemine aktarış düşünüldüğünde ise büyük kesimi kazık ucunda taşıtılıyorsa uç kazığı,kazık çevresinde taşınıyorsa sürtünme kazığı adını alır. Bazı kazıklar özel üretim biçimleri nedeniyle patente sahip firmanın adını alırlar. Bu bölümde kazıkları, çeşitli durumlarına göre sınıflandırmaya çalışılacaktır.

2.3.1 Zemine Yük Aktarma Şekline Göre

2.3.1.1 Uç Mukavemetli Kazıklar

Sağlam zemin derinliği,kullanılabilecek kazık uzunlukları kadar veya daha az ise ve sağlam zeminin üstünde yeterli kalınlıkta taşıyıcı zemin bulunmadığında veya sağlam zeminin üzerinde tamamen zayıf zemin bulunması halinde uç kazıklardan oluşan bir temel sistemi kullanılır. Uç mukavemetli kazıklar çok uygulanan ve çok tercih edilen kazıklardır.

Şekil 2.2 Uç Mukavemetli Kazıklar

2.3.1.2. Sürtünme (Yüzen ) Kazıklar

Sağlam zeminin derinliği kullanılabilmesi mümkün bulunan kazık uzunluklarından fazla oluştuğunda ve sağlam zeminin üstünde yeterli kalınlıkta taşıyıcı zemin bulunduğunda yüzen kazıklardan oluşan kazık temel sistemi kullanılır.

Kohezyonsuz zeminlerde çakılan sürtünme kazıklarının ana kullanım amacı zeminlerin mukavemetini kompaksiyonla artırmak içindir. Çakım sırasında meydana gelen titreşim kumu sıkıştırır ve yeterince sıkışma olunca da kazıklarla kum zemin bir blok halinde birlikte davranırlar. Ancak meydana gelen sıkışma yandaki binaların temellerinin oturmasına neden olabilir.

2.3.1.3 Karışık Mukavemetli Kazıklar

Yapı temeli altında yeterli kalınlıkta taşıyıcı zemin bulunduğunda ve sağlam zemin derinliği, sağlanıp kullanılabilecek kazık boylan ile ulaşılabilecek durumda ise kazıklı temelin düzenlenmesinde karışık mukavemetli kazıklar kullanılabilirler.

Karışık mukavemetli kazıklarda uç ve sürtünme mukavemeti arasındaki oran zeminin özelliklerine kazığın cinsine ve boyutuna kazık ile zemin arasındaki relatif harekete ve kazığın yapım ve imalat şekline göre değişir.

2.3.2. İmal Edildikleri Malzemenin Cinsine Göre Çakma Kazıklar

2.3.2.1. Ahşap Çakma Kazıklar

Ahşap kazıklar en eski kazık tipi olarak bilinirler. Ahşap kazıklar, yeraltı su seviyesinin inmesi dolayısiyle kolayca tahrip olabilmektedir. Bu yüzden, nehir düzenlenmesi, kurutma, büyük debi ile su çekilmesi gibi sebeplerle yeraltı su seviyesinin değişip değişmeyeceği anlaşılmalı; ayrıca, yağmur, kuraklık, sıcaklık değişimi gibi etkenlerin hakkında yeterli bilgi edinilmelidir.

Ağaç yiyen böcekler, suda yaşayan çeşitli burgu kurtlan, koruma tedbiri alınmamış kazıklarda ciddi hasara sebep olabilirler.

Gerek mantar teşekkülünü önlemek gerek böcek ve burgu kurtlarına karşı ahşabı korumak üzere kazık, koruyucu bir kreozot tabakası ile kaplanır. Kreozot ahşaba iyice içirilmelidir.

Kazık ucunun hasara uğramaması için bir çare, demirden yapılmış bir çarık kullanılmasıdır.

Kazık çakıldıktan sonra başı kare biçiminde kesilir ve beton başlık dökülmeden önce çinko bir kılıf geçirilir veya sülyen ile boyanır.

Ahşap kazıkların mümkün olduğu kadar eksiz olması istenir. Yanal yük veya kaldırma kuvveti yoksa Şekil 2.5’te gösterilen şekilde ek yapılabilir.

Şekil 2.5 Ahşap Kazığın Eklenmesi

Ahşap kazıkların çapı metrede 1 cm en çok 1.5 cm değişen ağaçlardan seçilmesi gerekir. Boyu 6 m’ye kadar olan kazıkların çapı 25 cm kadar olmalıdır. Bakteri ve kurtlara karşı özellikle bitümlü malzemelerle korunması gerekir. Devamlı su altında kalan ahşapta kazıklar uzun ömürlüdürler. Tarihin en eski kazık türü olan ahşap kazıklar ilk zamanlar yapıların su etkisine karşı korunması için kullanılmışlardır. Günümüzde de bazı şartları sağlamak koşulu ile kullanılmaktadır.

Ahşap çakma kazıklarda çakma sırasında çap m’de en çok 2 cm, normal olarak 1 cm’ye kadar değişmeli 6 m’ye kadar uzunluktaki kazıklarda çap 25 cm kadar olmalıdır. Ahşap çakma kazıklarda,uzunluğun ortasında ve birbirine dik doğrultuda yapılan ölçümlerin ortalaması alınarak bulunacak ortalama kazık çapları kazık boyuna göre T.S. 3159’da verilen değerlere uygun olmalıdır. (Tablo 2.1).

Tablo 2.1 Ahşap Çakma Kazıklarda Ortalama Çapların Min Değerleri

Ahşap kazıkların çap seçiminde Tablo (2.1) de verilen değerlere uyulması gerekliyse de inşaat koşulları ve uygulanacak çakma tekniği de gözönünde bulundurulmalıdır.

Ahşap çakma kazıklara zarar veren diğer sebepler mekanik aşınma ve yangın gibi olaylardır.

Çakma esnasında kazık ucunun hasara uğramaması için tek çare demirden yapılmış bir çarık kullanılmasıdır. Kazık çakıldıktan sonra başı kare biçiminde kesilir ve beton başlık dökülmeden önce çinko bir kılıf geçirilir veya sülyen ile boyanır. Ahşap kazıkların teorik olarak eksiz olarak yapılması ideal ise de mecbur kalındığında yanal yük veya çekme kuvveti yoksa Şekil de gösterilen şekilde ek yapılır.

Şekil 2.6 Ahşap Kazık Ucu Hazırlanması Şekil 2.6 Kazığın Çakma Esnasında Zarar Görmemesi İçin Donanımı

Ahşap kazıklarda çakma boyu belirli sınırlan aşmamalıdır. Max çakma boyu 30-35 m olmalıdır. Ama max boyu kullanma belirli durumlarda söz konusu olabilir. Bunun için ortalama olarak 10-20 m uzunluğundaki kazıklar kullanılırlar.

Ahşap çakma kazıkların taşıyabileceği max yük 30 tondur. Ortalama yük taşıma kapasitesi 15-25 tondur. Ahşap çakma kazıklarda kabul edilebilir max gerilme-sidir. Kanada çamı, ladin ve Norveç çamı için 42 kgf/cm², köknar, meşe, selvi, ceviz ağacı için 56 kgf/cm dir. Bu değer kazığın en orta noktasında ölçülmesi gerekir. Ahşabın yapısının anizotropik olduğu bilinmektedir. Lif doğrultusu ile buna karşı dik doğrultuda büsbütün başka bir mekanik özelliğe sahiptir, örneğin lif doğrultusundaki basınç mukavemeti, buna dik doğrultudaki basınç mukavemetinin yaklaşık olarak 7 katıdır. Çekme mukavemeti ise bu oran daha da artar ve 20-30 kata kadar ulaşır. Ahşabın çekme mukavemeti betonun tam aksine daha fazladır. Bu karakter içyapının farklı bünyesiyle tarif edilebilir.

Ahşap kazık, çeliğe göre daha ekonomiktir. Sürekli su altında kalması halinde çürümeye karşı direnci oldukça fazladır. Taşınması kolaydır.

Ahşap kazıklarda ek ya birbirine iki kazığın yanaştırılıp dört taraftan bir çelik lama ile vidalanması ya da birinin ucunun diğerinin yuvaya kama gibi bindirilmesi yoluyla yapılır. Şekil 2.9.

2.3.2.2. Çelik Çakma Kazıklar

Çelik çakma kazıkların en çok kullanılan tipleri H profili ve boru en kesitli olanlarıdır. Bunlardan başka l profili de sıkça kullanılan bir tiptir. Çelik çakma kazıklarda boy sınırlandırılması yoktur. Ortalama boyları 12,0 m-30,0 m arasındadır. H profilleri sıkı ve sert çakımlarda oluşabilecek maksimum büyük çarpma kuvvetlerine dayanabilir. Boru kazıklar üniform kesitli olmanın yarattığı bir üstünlüğe sahiptirler. Bundan dolayı dik boru kazıklar deniz yapılarında öncelikle kullanılmaktadır.

“Kazık çapı / kazık boyu” oranının 1/80 den küçük olması tavsiye edilmektedir.

Kutu ve boru en kesitli çelik çakma kazıklar,

a- Uçları açık olacak                b- Uçları kapalı olacak şekilde yapılabilirler.

a- Çelik boru kazıkların açık uçlu olarak çakılması,

-   Kapalı çakmanın imkansız olması

-   Kazığın kaya üzerine iyice oturmasının temini

-   Kazığın meydana getireceği zemin sıkışmasından ve kabarmasından kurtulmak

gibi hallerde kullanılması daha faydalı sonuçlar vermektedir. t -

b) Uçları kapalı çelik çakma boru veya kutu en kesitli kazıkların yapımı için uç kısma düz bir plaka kaynatılmaktadır. Şekil 2.9. Bu ucun koni olarak yapılması ekonomik değildir, aynı zamanda gereklide değildir. Ancak çelik plakalı uçların kayaya girmesi güç olduğundan plaka altına haç şeklinde bir uç konulması ve özel bir başlık yapılması çok kullanılan ve tavsiye edilen bir yöntemdir. Koni şeklinde yapılan çelik çakma kazıkların geometrisi gereği çakılması daha kolaydır.

Çelik çakma kazıklarda uç seçimi genellikle zemin şartlarına bağlıdır.

Kapalı uçlarda çakma;

-   Çakmanın zorlanması halinde

-   Kazık uç kısmının ezilip burkulmaması

-   Betonlamanın kolayca yapılması için tercih edilir.

Ancak kazığın sağlam tabakaya iyice oturup oturmadığının kontrol edilmesi oldukça zordur.

Boru kazıklar, dikişli veya dikişsiz (düz veya spiral) olarak imal edilirler.

Kazık yapımında kullanılacak çelik en az St. 37 olmalıdır . Çelik boru kazıkların içerisine beton kullanılması çok kullanılan bir yöntemdir. Taşıyıcı olması bakımından bu beton kalitesi en az BS 16 olmalıdır.

Çelik çakma kazıkların gereğine göre uç kısmına veya gövde kısmına ek ile boylarının uzatılması mümkündür. Ek yerleri perçin veya bulon çoğu zamanda kaynaklı olarak yapılırlar.

En büyük yük durumlarına ve en sert çakma durumlarına dayanıklı olmalıdırlar. Ek yapılan kazıklar iyi tahkik edilmelidir. Varsa eğilme momentini karşılayıp karşılayamadığı kontrol edilmelidir. Normal koşullarda dahi kazıklar önemli gerilmelere maruz kalırlar. H - kazıklarda ek yerinin, kesitte meydana gelen momentin 1/3-1/2 si kadar dirençte olması istenmektedir.

Çelik çakma kazıklar, bir hadde ürününden ve tek parçalı olarak yapılabileceği gibi muhtelif hadde ürünlerinden bir araya getirilip birleştirilmesi yolu ile boru veya kutu en kesitinde ve uç tarafı açık veya kapalı olarak oluşturabilirler.

Ülkemizde İstanbul Galata Köprüsünde 2,Om çapında ve 20 mm kalınlığında boylan 30 m kadar varan çelik çakma kazıklar vardır.

Sürtünme katsayısını küçültebilecek yüzey işlemlerinden sakınılmalıdır. Bu gibi durumlarda “katodik” koruma metodu uygulanmalıdır. Çelik kazıklar örselenmemiş tabii zeminlere çakılırsa korozyon tehlikesi azdır. Aynı şekilde kimyasal ve organik madde içermeyen kuru zeminlerde de korozyon tehlikesi çok azdır.

Oksijen ihtiva eden zeminler örselenmiş ve dolgu zeminlerde korozyon çelik kazık için problem yaratabilir. Örselenmiş zeminlerde iki metreden daha derinde oksijen çok azdır. Çelik kazık, hava ve su içinde bulunuyorsa su ile hava temas seviyesi bölgesinde tuzlu suda daha ve fazla tatlı su da ise daha az korozyona uğrar.Korozyondan korunmak için aşağıdaki yöntemlerden biri veya bir kaçı kullanılabilir.

-   Kazık et kalınlığının artırılması

-   Kazıkların beton ile kaplanması

-   Katodik boya uygulanması

-   Korozit zeminin uzaklaştırılması

-   Çeliğe anti-korozit madde ilave edilmesi

-   Gerilmenin düşük seçilmesi

-   Boya ve kaynamış katran sürülmesi

2.3.2.3. Betonarme Çakma Kazıklar

Betonarme çakma kazıklar çakılma ve taşınma sırasında karşılaşacakları etkileri ve bu etkilerin oluşturacağı gerilmeleri güvenle taşıyabilecek ve temelde uzun süre görev yapabilecek nitelikte olmalıdırlar.

Betonarme çakma kazıklar şantiyede hazırlanabileceği gibi başka yerde de hazırlanarak uygun şartlarda şantiyede nakledilebilirler.Betonarme çakma kazıklar dolu veya içi boş olarak kare, dikdörtgen, düzgün çokgen, daire veya bunların karışımı en kesitli olabilirler.

Betonarme çakma kazıkların biçim ve en kesit şekli ile boyutları, kazığın yapım şekline, istenilen kazık taşıma kapasitesine, zemin tabakalarının özelliklerine, kazığın çakılmasında kullanılacak araçlara ve çakma işleminde karşılaşılacak zorluklara göre tespit edilirler. Zemine kolaylıkla girebilmesini sağlamak amacı ile kazığın ucunda oluşturulan sivriltilmiş pramit veya konik kısmın uzunluğu yaklaşık olarak kazık en kesitinin kısa kenarının 1/3 katı kadar olmalıdır.

Betonarme çakma kazıkların yapımında kullanılan betonun basınç dayanımı, kazığın kalıptan çıkarılması sırasında 225 kgf/cm² değerine ve çakılıma sırasında ise 350 kgf/cm² değerine ulaşmış olmalıdır. Betonarme çakma kazıklar şantiyedeki taşıma sırasında momentin minimum olduğu yerden kaldırılmalı, ani ve sert hareketlerden korunmalı, hızla döndürülüp kaldırılmamalı ve atılmamalıdır.

Kazıklar, çakma işlemi sırasında oluşabilecek çatlakların genişliği 0,15 mm den fazla olmayacak şekilde yapılmış bulunmalıdır.

Yapımda kullanılacak beton çeliği T.S.708’e uygun olmalıdır. Boyuna donatı için i ve III çeliği kullanılmalıdır. Enine donatı için ise genellikle l çeliği yeterlidir.

Betonarme çakma kazıkların kesit hesabı kazık yüküne ve T.S.500 esaslarına uygun olarak yapılmalıdır.

Ayrıca en kesit büyüklüğü ve donatı miktarı, kazığın taşınması amacı ile kaldırılması sırasında çatlamasına engel olabileceği, tahkik edilerek tertiplenmelidir. Bu bakımdan yapılacak hesaplarda kazığın bir ucundan kaldırılacağı göz önünde tutulmalıdır.

Beton yapımında kullanılacak agrega malzemesi üzerinde elek analizi, özgül ağırlık, Absorpsiyon tespiti, karışım oranlarının tespiti yapılmalıdır. Agrega için verilen sınır değerler Şekil 2.11’de gösterilmiştir.

Betonda plastikliği sağlamak için vibrasyon uygulanmalıdır. Vibratör beton içine yavaşça batırılıp beton fazla ısınmadan ve yüzeyde hafif bir sulu kısım meydana geldiğinde yavaş yavaş çıkartılmalıdır. Betonda boşluk olmamalıdır.

Şantiyede beton basınç dayanımı nitelik ve sertleşme deneyleri ile kontrol edilmelidir. Beton kıvamının uygun olmadığını kontrol eden en basit deney “Abrams Konisi” yardımıyla yapılan çökme deneyidir. (Slump test) Bu deneyle bulunacak çökme miktarı betonarme çakma kazıklar için 0-5 cm arasında olmalıdır.

Dolu dikdörtgen veya kare betonarme çakma kazıklarda en 4 f 14 mm ve daire kesitli kazıklarda ise en az 5 f 14 mm boyuna donatı, kancasız olarak bulunmalıdır. Uzunluğu 10 m’den daha büyük kazıklarda boyuna donatı toplam en kesit alanı kazık en kesit alanının % 0,8’in den daha az olmamalıdır.

Enine donatı çapı en 6 mm olmalı etriye veya fret aralıkları 12 cm’den fazla olmamalıdır. Kazığın çakılması sırasında darbelerin dinamik etkisinin güvenle karşılanabilmesi için,boyuna donatı enine donatı tarafından sıkıca sarılmış olmalı ve kazığın baş ve ucunda bulunan 1’er metrelik kısımlarında enine donatı aralığı 5 cm’ye düşürülmelidir.

Min donatının kazık en kesit sekline göre dizilişi Şekil 2.13’de gösterilmiştir.

Betonarme çakma kazıklarda donatının yeraltı suyu ve zeminin zararlı etkisinden korunması için en az 40 mm pas payı olmalıdır.

2.3.2.3.1. Betonarme Çakma Kazıkların Eklenmesi

Betonarme çakma kazıkların dizaynı ve yerleştirilmesi esnasında aşağıdaki nedenlerden biri veya birkaçının bir arada bulunmasından ötürü ek yapılması gerekebilir.

-   Proje yüklerinin kazık grupları için farklı olması durumunda aynı en kesitle., kazıklar farklı uzunlukta yapılabilir.

-   Kazığın oturması gereken taşıyıcı zemin tabakası farklı derinliklerde ise ve çakım ekipmanın belirli uzunluktaki kazıklar için seçilmiş olması halinde.

-   Sağlam zemin tabakalarının, kazığın penetrasyonu için yeterli kalınlıkta olmaması halinde,

-   Kazıkların çoğunun aynı boyda olması ve sadece birkaç kazığın farklı boyda oluşu halinde,

Kazıkların eklenmesi sırasında çok dikkat edilmeli çakılma sırasında eklerde açılma olmamalı ve kullanılan malzeme cinsi ve boyutları yapım tarzına uygun olmalıdır.

Ek yapılan parçaların eksenleri çakışacak şekilde imal edilmesi gerekmektedir, ek yerlerin en az normal kazık en kesitinde aranan dayanımlar sağlanmalıdır.

2.3.2.3.2. Betonarme Çakma Kazıkların Taşınması

Betonarme çakma kazıklar taşınırken kazığın meydana gelebilecek ilave gerilmelerden zarar görmemesi için mesnet yerlerinin, maksimum ve minimum momentlerin eşit olabileceği yerden seçilmesi gereklidir. Buna göre betonarme çakma kazıklar aşağıdaki durumlar gibi taşınabilirle

2.3.2.3.3 Öngermeli Beton Çakma kazıklar

Öngermeli beton çakma kazıkların hiçbir yerinde gerek taşıma sırasında ve gerekse çakılmak üzere dikilmelerinde ve çakım işlemleri sırasında kalıcı çatlaklar meydana gelmemelidir. Bu şekilde kazıkların hesap ve yapımlarında T.S 3233 hükümlerine uyulmalıdır.

Şantiye koşullarına göre sınırlı öngerilmelerde uygulanabileceği gibi ongenime, ön çekme veya ard çekme yolu ile gerçekleştirilebilir. Seçilen ve uygulanan germe sistemi,çakma işlemi sırasındaki darbelerden zarar görmeyecek nitelikte olmalıdır.

Öngermeli beton çakma kazıklar dolu veya içi boş olarak, kare dikdörtgen, düzgün çokgen daire veya bunların karışımı en kesitli olabilirler. Bu kazıklar fabrikada yapılabileceği gibi,uygun ve gerekli tesislerin bulunduğu şantiyede de hazırlanabilirler.

2.3.3    Kazıkların Zemine Yerleştirilmeleri Sırasında Zeminde Neden Olduktan

Yer Değiştirmelere Göre Sınıflandırılması

2.3.3.1 Zeminde çok yer değiştirmeye neden olanlar:

Genel olarak çakma kazıklar bu gruba girmektedir, içi boş ancak alt ucu kapalı kesitlerin veya içi dolu kesitlerin zemine çakılıp yerinde bırakılmalarıyla oluşturulurlar. İçi dolu kesitler ahşap veya hazır beton (normal donatılı veya öngermeli) oluştururken içi boş kesitler çelik boru veya beton kazıklar olabilir ve içleri çakıldıktan sonra boş bırakabilir. Betonla doldurulabilir.

2.3.3.2 Zeminde az yer değiştirmeye neden olanlar:

H kesitli, ucu açık veya kutu çelik kazıklar çakma sırasında uçlarında bir tıkaç oluşturmuyorsa zeminde çok az yer değiştirmeye neden olurlar. Büyük çekme kuvvetleri taşıtılabilen çelik vida kazıklarda bu sınıftandır.

2.3.3.3 Zeminde yer değiştirmeye neden olmayanlar:

Zemin kazılarak bir boşluk açılıp, bu boşluğun betonlanmasıyla oluşturulan kazıklardır. Boşluk kenarlarının desteklenip desteklenmemesi, destekleniyorsa kalıcı mı yoksa geçici mi olduğu, geçici ise bir kılıf yardımı ile mi yoksa sondaj çamuru ile mi yapıldığına göre değişik kazık türlerinden söz edilebilir.

2.4 Kazık Seçimine Etkiyen Faktörler

Uygun kazık tipinin seçimi üç ana etkene dayanabilir.

1.  Yapının konumu ve tipi

2.  Zemin koşulları

3.  Durabilite

Kazık tipinin seçimine etkiyen etkenler ayrıntılı olarak söyle verilebilir;

1.    Ekonomi

2.    Kazık boyu,boyların eşit veya değişken olması,boyların değişken olması durumunda uygulanabilirlik.

3.    Mevcut zemin şartlarında,her tipin emniyetle taşıyacağı yük

4.    Kazıkların, zeminde teşkilinde kolaylık,imalat hızı veya hazırlanma ve çakılma hızı

5.    Kazık başlarının kolay kesilmesi veya uygun olarak emniyete alınması

6.    Gerekirse kazık sayısını artırma kolaylığı

7.    Eski yapıya ilave kazık yapılması durumunda.önceden yapılmış kazıkların tipi

8.    Eğik kazık gerektiğinde,kazığın belli açıda edebilme kolaylığı

9.    Uygulanacak tip için yüklenici ve işverenin tecrübesi

Ancak unutmamak gerekir ki en önemli etken ekonomidir.

BÖLÜM 3

KAZIKLI TEMEL ÇEŞİTLERİ HAKKINDA DIN 1054’TEKİ TANIMLAMALAR

3.1 Tanımlamalar

3.1.1 Kazıklı temel çeşitleri

Uç kazıkları ile teşkil olunan temeller, yapı yüklerinin kazıklar vasıtasıyla derindeki taşıyıcı tabakalara iletildiği kazıklı temellerdir.

Yüzen kazıklı temeller, yapı yüklerinin doğrudan doğruya derindeki taşıyıcı tabakaya değil, yüksek sıkışma kabiliyeti olan (yumuşak) tabakalara aktarıldığı kazıklı temellerdir.

3.1.2 Kazık çeşitleri

İmal metodları ve yerleştirme çeşitlerine göre ayrılır.

Hazır kazıklar: Bütün uzunluğunca veya kısım kısım önceden imal edilip zeminin içine çakılır, yıkama usulü ile, vibrasyonla, basınçla, vidalama suretiyle sokulur veya önceden hazırlanmış deliklere yerleştirilir.

Yerinde dökme kazıklar: Bunlar yerinde hazırlanmış bir deliğin içinde imal edilirler. Muhafaza borusunun indirilme şekline göre, mesela fore kazıklar yerinde dökülen çakma kazıklar, basınç borulu kazıklar (pressrohrpfahle) ve sarsma kazıkları (rüttepfahle) olarak ayrılır.

Karma teşkil edilen kazıklar: Bunlar önceden imal edilmiş ve yerinde yapılmış kısımlardan biraraya getirilmiştir.

Kazık yüklerinin temel zeminine intikal ediş şekline göre şöyle ayrılırlar

Uç kazıklan: Bunlar kazık yükünü büyük ölçüde kazık ucu vasıtasıyla temel zeminine aktarırlar; çevre sürtünmesi büyük rol oynamaz.

Sürtünme kazıklan: Yapı yüklerini büyük ölçüde kazık çevresinin sürtünmesi ile taşıyıcı tabakalara aktarırlar.

Kazıklar yapıldığı malzemeye göre beton, betonarme, ilkel gerilmeli beton, çelik ve ahşap kazıklar olarak birbirinden ayrılır.

Kazık gövde ve uçlarının teşkiline göre birbirinden ayrılır.

Zorlamanın cinsine göre, eksenel yüke, eğilmeye veya her ikisine birden maruz kazıklar birbirinden ayrılırlar.

Çevresindeki zemini, çalışmalar sırasında yerinden oynatan, veya sıkıştıran kazıklar da birbirinden ayrılırlar.

Not: Gevşek, sıkışabilir temel zeminini sıkıştırmak maksadıyla yapılan kazıklar burada adı geçen kazıklı temellerden değildir.

Kazıklı temel halinde yapı yükleri kazıklara intikal ettirilir ve bunlardan da temel zeminindeki taşıyıcı tabakalara verilir. Bir kazıkta uzunluğun çapa oranı, mutad olduğu üzere, kazığı statik bakımdan mafsallı çubuk kabul edecek kadar büyüktür. Bu, kazık gövdesinin sınırlı ölçüde eğilme momenti alıp zemine kesme kuvvetleri vermediği anlamına gelmez.

Büyük fore kazıklar gibi büyük çaplı veya büyük bir soğanı olan kazıklar, bazı hallerde kazık ucunun taban sathına momentler dahi aktarılır. Kazıklı temellerde kural olarak uç kazıklan kullanılır.

Kazıklı temeller için tek kaideye göre isimlendirme şekli elde etmek için kendine has belirli vasıflan bir arada takdim edilmelidir.

İmal edildikleri malzeme ve imal tarzlarına göre kazık çeşitlerini gördükten sonra bu husustaki şartname kayıtlarını görmek faydalı olacaktır. Bu maksatla DIN 4026 Çakma Kazık Şartnamesi (Haziran 1968) ve DIN 18304 Çakma işleri İçin Genel Teknik Şartname (Aralık 1968) ve DIN 4014 Fore Kazıkların İmali ve Emniyetli Yükler için Şartname (Aralık 1960)’in önemli kısımlarını aşağıya alıyoruz.

3.2  DIN 4026 ÇAKMA KAZIK ŞARTNAMESİNDEN (HAZİRAN 1968) KISIMLAR

3.2.1 Ahşap çakma kazıklar

3.2.1.1 Ahşap çeşitleri:

Çakma kazık olarak aşağıdaki çeşitler kullanılır:

a)    Çamağacı, kızılcam, köknar, karaçam, duglasçamı

b)    Meşe (eğer bilhassa mukavemetli olması isteniyorsa)

c)    Basralocus, Bongossi-Demarara-Greenheart veya uygun diğer sert ağaçlar (eğer bilhassa sıkılık, sertlik ve uzun ömür isteniyorsa)

3.2.1.2 Kalite

Ahşap çakma kazıklar sağlam ağaçlardan yapılmalıdır. Bunlar düz (sehim < 1/1300 x kazık boyu) ve anormal büyüme arazlarından ari olmalı, çapı dallardan gövde tepesine kadar muntazaman beher metrede en çok 1.5 cm tercihen sadece 1.0 cm azalarak incelmelidir. Bundan başka çakma kazıkların yapımında kullanılan yuvarlak inşaat kerestesi (iğne yapraklı), en azından DIN 4074 kısım 2’de verilen II sınıf şartlarına uygun olmalıdır. Yapraklı ve dış memleketlerde yetişen ağaçlar için de bu esaslar caridir. Emniyet gerilmesi için DIN 1052 caridir.

3.2.2. Betonarme ve ilkel gerilmeli beton kazıklar

Betonarme kazıklar daimi bir temel teşkil edecek özellikte olmalıdır. Bundan başka kullanma ve çakma sırasında maruz kalacağı zorlamalara dayanabilmelidir. Betonarme kazıklar, masif, içi boş ve kare, dikdörtgen, dairesel veya bileşik kesitli olarak, adi (yumuşak) teçhizatla veya ilkel gerilmeli olarak imal edilebilir.

Kazıklar prefabrike eleman imal eden atölyelerde veya şantiyede imal edilebilirler. Her halde kalitesi, imalat şekli daimi kontrolla garanti altına alınmış olmalıdır.

Betonarme çakma kazıklar

Kazıkların imali için eğer müteakip bölümlerde aksi söylenmişse DIN 4225 geçerlidir. (DIN 4225: Betonarme hazır elemanların imali ve kullanılması için şartname)

Kesit şekli ve büyüklüğü:

Kazık uzunluğuna, imal metoduna, istenen yüke, zemin ve çakma zorluklarından ileri gelen diğer zorlamalara göre tayin edilirler. Kazık ucu sivri veya keskin yapılır, bunun yüksekliği kazık kesitinin ufak kenarının 1,3 ü ve yuvarlak kazıklarda çapın 1,3 ü kadar olur.

En ziyade kare, dikdörtgen kesitli ve parelel dış kenarlı olur. Kazığın eğilme zorlaması daha ziyade bir esas doğrultuda meydana geliyorsa uzun kazıklarda dahi, dikdörtgen kesitler daha uygundur.

Kazık ucundaki sivrilik veya keskinlik, betonarme kazağın çakılmasını kolaylaştırır ve bilhassa kazığın kılavuzu olarak iş görür. Eksenel simetri olmasına dikkat edilmelidir.

Malzeme

Beton

Beton DIN 4030 Bölüm 6.1 (Eylül 1954) uyarınca kompakt olmalıdır. Basınç mukavemeti, imal yerinden kaldırılıp (istife götürülürken) 125 kg/cm², çakma başlangıcında g: 350 kg/cm² olmalıdır. Bu özellikler DIN 1045 ve DIN 1048 şartnamelerine göre garanti edilmelidir.

Betonarme demiri

Boyuna teçhizat olarak, sadece sükûnetteki yüklemeler için kullanılması şartı koşulmadığından, St I ve St III gurubu kullanılır.

Enine teçhizat olarak genellikle St I yeter.

Enine teçhizat olarak, mesela St IV hazır çelikleri gibi, sadece sükûnetteki yükler için kullanılmasına müsaade edilen diğer çelikler de kullanılabilir. Bundan başka enine teçhizat olarak pratikte sık sık görüldüğü gibi, hadde teli de kullanılabilir.)

Soyutlandırma

Çakma kazıklar öyle boyutlandırılmalıdır ki, kazığın kaldırılması sırasında husule gelen eğilme momentleri önemli çatlaklar meydana getirmesin.

Gerekli teçhizatın tayini için genellikle, kazığın kalıptan alınması veya nakledilmesi sırasında tek tarafından kaldırılırken maruz kaldığı zorlama esas alınır. Bu hal için betonarme şartnamesinin (DIN 1045) verdiği emniyet gerilmeleri % 15 artırılabilir.

Çekme kazıklan veya yapıda momente maruz kazıklar bundan başka DIN 1045 in verdiği emniyet gerilmelerini de tahkik etmelidir.

Belirli hal için DIN 1045 in emniyet gerilmeleri, St II ye göre boyutlama yapıldığında % 15 artırılabilir. Gerilmeler betonda sadece belli bölgede kılcal çatlakların husule gelebileceği değeri aşmamalıdır. Bundan başka burada şu da nazarı itibare alınmıştır ki, çakmak üzere kazık kaldırılırken daima ve tamamen tek taraflı bir kaldırmaya maruz kalmaz. Tek taraflı kaldırmada köşede büyük gerilmeler husule gelebilir.

Genellikle kazık L boyunda ise uçlardan 0,2 ila 0,3 L mesafedeki noktalardan tutulur. Uzun kazıklarda, mesela bir traversle kazığın daha uygun moment zorlamasına maruz kalmasını temin edecek şekilde ortadan da tutulması, boyutlandırmada da bunun nazara alınması kabildir.)

Teçhizatın yerleştirilmesi, minumum teçhizat.

Kazıkların boyuna teçhizatı, 10 m. den uzun kazıklarda, kazık kesitinin % 0,8 inden az olmamalıdır. Masif dikdörtgen kazıklarda, köşelere en az 4 boyuna 0 14, yuvarlak kazıklarda, çevreye en az 5 d) 14 kancasız olarak konulmalıdır.

Enine teçhizat en az 5 mm. olmalıdır. Etriye mesafesi veya fretaj hatvesi 12 cm yi aşmamalıdır.

Kazığın bağı ve ucunda l m. lik kısımda fret hatvesi veya etriye mesafesi 5 cm. ye indirilmelidir.

Norma göre kazıkların boyuna teçhizatı, çelik kalitesine bağlı olmadan, en az kazık kesitinin % 0.8 i olmalıdır. Burada kazık kesiti olarak statikçe gerekli kesit değil, gerçek kazık kesitli alınmalıdır. Kazık çakılırken kütle ataletinden ötürü kayda değer çekme gerilmeleri de husule gelir. Minimum teçhizat konmakla muhtemel çatlakların daha iyi dağılımı sağlanmış olur. Bundan dolayı, kazıkta yapı yükü olarak hiçbir çekme kuvveti veya eğilme momenti olmasa da bu teçhizat konulmalıdır.

Momente maruz kazıklarda, minimum teçhizat olarak konulan demir eğilme teçhizatına katılır.

Enine teçhizat mesafesi olarak uzun kazıklarda 10 cm. uygundur. Etriye veya fret, boyuna teçhizata sıkı olarak bağlanmalıdır.)

Paspayı

Boyuna teçhizatın paspayı 30 mm. olmalıdır. Betona zararlı suya veya zemine maruz kazıklarda en az 40 mm. ye çıkarılmalıdır. Bundan başka DIN 4030 (Betona zararlı tesirlere maruz beton için şartname) ya riayet etmelidir

3.3  DIN 18304 ÇAKMA İŞLERİ İÇİN GENEL, TEKNİK ŞARTNAME  (ARALIK 1958) DEN BÖLÜMLER

3.3.1 Ahşap

Eğer herhangi bir ahşap cinsi öngörülmemişse, müteahhit sadece iğne yapraklı ağaçları kullanmalıdır. Kereste kalitesi hakkında ön şartlar ileri sürülmemişse, Ahşap Yapı Elemanları Şartnamesine (DIN 4074) uyulmalıdır. Yuvarlak ahşap dışkabuk ihtiva etmemelidir, iç kabuğun kazınıp atılması gerekmez.

Çakma kazıkların kesiti ortalama olarak (kazık boyunca) 1,0 m. uzunlukta 1,0 mm den daha fazla daralmamalıdır. Kazık kesitinin öngörülen boyutu (bütün kazıklarda) ortalama olarak sağlanabiliyorsa, orta kesitteki çap şart koşulandan 3,0 cm. daha büyük veya küçük olabilir. Çakma kazıkların uzunluğu, (bütün kazıkların) ortalaması öngörülen ölçüyü sağlamak suretiyle, bu ölçüden, 30 cm. den fazla olmamak şartıyla en çok % 3 kadar farkedebilir.

Bir kazığın ortaçapı, kabuksuz kazığın orta noktasında kompasla birbirine dik iki istikamette alınan ölçülerin .mümkün mertebe en küçük en büyük ölçülerin) ortalaması olarak tesbit edilir, ölçü yeri biçimsiz bir gövde kısmına, (budak v.s. ye) rastlarsa, ortadan eşit mesafedeki yukarı ve aşağı noktalarda, yukarıda söylendiği gibi çap tayin edilir. Bu iki, çapın ortalaması kazığın ortaçapıdır. Tek tek ölçmelerde ve ortalama alırken sayılar santimetreye yuvarlatılır.

Palplanşlar düz ve paralel kenarlı biçilmiş olmalıdır. Genişlikleri, palplanş duvarı olarak kullanılanlarda lamba ve zıvana hariç, en az 16 cm. olmalıdır. Zıvana yangının genişlik ve derinliği, palplanş kalınlığının üçte biri kadar, fakat dörtte birinden daha büyük olmalıdır. Sıkı bir palplanş perdesi elde etmek için lamba zıvanadan daha kısa olmalıdır.

3.3.2 Çelik

Çelik kazıklar (çakma kazıklar, profil kazıklar) ve çelik palplanşlar (düz veya özel profilli elemanlar) en azından piyasa inşaat çeliği kalitesinde olmalıdırlar. Bunlar tam manasıyla hazır olarak teslim edilmelidir.

3.3.3 Betonarme

Betonarme kazık ve palplanşlar Beton ve Betonarme işleri Yönetmeliğine (DIN 18331) uygun bulunmalıdır. Beton ve teçhizat çeliği kalitesi çakma işleminin gereklerine uymalıdır. En düşük kalite, DIN 1045 te tarifi yapılan B 225 ve St I ayarında olmalıdır. Beton bilhassa sıkı yapılmalıdır. Vibratörle yapılan sıkıştırma bu iş için yeterlidir.

Keşifte başka birşey yazılı değilse kazık ve palplanşlar kare veya dikdörtgen kesitli olur. Kazık veya palplanş elemanları sevkiyat ve kaldırma sırasında çatlamamalı veya yaralanmamalıdır. Boyuna teçhizat çubukları DIN 1045 e aykırı olarak çengelsiz yapılır. Baş ve uçlarda kazık ve palplanş etriyeleri bilhassa sık bağlanmalıdır.

Kazık ve palplanş köşeleri pahlı olmalıdır. Palplanşların birbirine geçiş şeklinin tertibi, keşifte başka bir şey yazılmamışsa, müteahhide bırakılmıştır.

Kazık ve palplanşların imal tarihi ve numarası okunaklı şekilde beton üzerine yazılmalıdır.

Sadece yeteri kadar sertleşmiş ve çakılmaya müsait kazık ve palplanşlar teslim olunmalıdır. Sıcaklık +5°C den aşağı düşmemek şartıyla, sertleşme müddetleri:

tablosuna uygun olarak alınır.

Tabloda sözü edilen çimento kaliteleri “DIN 1164-Portland Çimentosu, Demirli Portland Çimentosu, Yüksek Fırın Çimentosu” şartnamesine uymalıdır.

Elverişsiz hava şartlarında bu sertleşme müddetlerini DIN 1045 teki kalıp sökme talimatlarına uygun şekilde uzatmalıdır. Zemin veya su betona zararlı madde ihtiva ediyorsa çakma başlangıcına kadar geçmesi gerekli müddetler % 50 nisbetinde uzatılır. İstisnai olarak, çimento 475 için, DIN 1048 deki sertleşme deneyleri ile çakma başlangıcı 3 gün olarak alınabilir.

Denizsuyu, bataklıksuyu veya betona zararlı başka sulardaki kazık palplanşlar için Alman betonarme komitesinin koyduğu “Betona zararlı sulardaki (denizsuyu, bataklıksuyu, sanayi pis sularındaki) yapılar için talimatlar” a dikkat etmelidir.

3.4 Çakma işinin yapılması

Çakma işlerinin yapılması sırasında “DIN 1054 - Temeller, Temel Zemininin Taşıma Gücü için Yönetmelik” e dikkat etmelidir.

3.4.1 Ahşap kazık ve palplanşlann işlenmesi

Kazık ve palplanşlann başlan, uçları ve yanları ustaca işlenmelidir. Yapı kısmı olarak kullanılacak kazıklar ve palplanşlar, çakılmadan önce, başlardan belli bir uzaklıkta iş sahibi tarafından kızgın bir damga ile işaretlenebilir. Bu damga kazık veya palplanşın numarasını vermelidir.

3.4.2 İş iskelesi

Çakılmış kazık ve palplanşlar, eğer yapının kısımlarını teşkil edecekse, ancak yapı için bir mahzur ortaya çıkmadığı taktirde iş iskelesi olarak kullanılabilir. Bu hususta karar vermek iş sahibine aittir.

İş iskelesinin stabilite emniyeti gösterilmiş olmalıdır. İş sahibi isterse, iskele statik hesaplan; ve tatbikat resimleri kendisine takdim edilir.

3.4.3 Çakma

Çakma işi yeterli şahmerdanlarla yapılmalıdır. Çakma tarzı, aşağıdaki talimatlar çerçevesi içinde kalmak şartıyla, müteahhidin arzusuna bırakılmıştır.

Serbest düşen tokmakların düşme yükseklikleri şöyle olmalıdır:

Betonarme kazık ve palplanşlarda en fazla                                1.0 m.

Betonarme kazık ve palplanşlarda istisnai olarak                       1.5 m.

Diğer tipteki kazık ve palplanşlarda en fazla                              2.0 m.

Diğer tipteki kazık ve palplanşlarda istisnai olarak                     2.5 m.

Bu limit düğme yüksekliklerinden elde olunan çakma enerjileri yetersiz ise tokmak ağırlıklarım artırmak suretiyle çakma enerjisi yükseltilmelidir.

Çakılmış palplanş perdelerinin, (ara) kazıklarının ikinci kademe çakılmaları sırasında yerlerinden oynatılması tehlikesi varsa, bunlar kazıkların çakma işi bittikten sonra çakılmalıdır.

Kazıklar ve palplanşlar, kullanılma gayelerini sınırlandıracak herhangi bir zarara maruz kalmıyacak kadar dikkatle çakılmalıdırlar. Bunlar çakmadan sonra projelerine uygun şekilde durmalıdır. Çakma iğinin seyrinden ve zemin şartlarından ötürü kaçınmak imkanı olmayan yer değişimleri dar sınırlar içinde olmalıdır.

Plandaki veya çakma derinliğindeki sapmalar büyük ölçüde olur, perdeler gereği kadar sıkı yapılamaz veya kazık ve palplanş perdesi tahribata uğrar da, bu sebepten ötürü yapılan iş gayesine ulaşamazsa bunu telafi için alınacak tedbirler iş sahibinin onayını gerektirir. Burada yapının uyması gereken hususlar gözönünde tutulmalıdır.

Büyük binalar, trafik ve şehir sağlığı tesisatı çakma tesir sahasında kalıyorsa, bunların çakmadan önceki durumları tesbit edilmeli ve çakmanın etkileri gözlenmelidir. Çakmadan husule gelmiş olabilecek hasar iş sahibine hemen bildirilmelidir.

Trafik ve şehir tesisatı şantiye içinden geçiyorsa mevcut yönetmelik ve nizamlara uyulmalıdır.

3.4.4 Çakma Derinliği

Kazıklar ve palplanşlar çakmadan sonra istenen mukavemeti sağlamalıdır.

Belirli bir çakma derinliği şart koşulmamışsa veya gerekli değilse, şart koşulmuş olan yükleri DIN 1054 teki esaslara göre taşıyabilecekse, sağlam tabaka içine yeteri kadar girildikten sonra çakmaya son verilebilir.

Belli bir derinliğe kadar inmesi gereken kazımlar veya palplanşlar, henüz bu derinliğe ulaşmadan, hasara sebep olabilecek kadar ufak refüler veriyorsa çakma durdurulmalıdır.