Deprem Siddet Cetveli

Yapi Tipleri:

A Tipi : Kirsal konutlar, kerpiç yapilar, kireç ya da çamur harçli moloz tas yapilar.
B Tipi : Tugla yapilar, yarim kagir yapilar, kesme tas yapilar, beton biriket ve hafif prefabrike yapilar.
C Tipi : Betonarme yapilar, iyi yapilmis ahsap yapilar. Siddet derecelerinin açiklanmasinda kullanilan az, çok ve pekçok deyimleri ortalama bir deger olarak sirasiyla, %5, %50 ve %75 oranlarini belirlemektedir.

Hasar Tipleri:

Hafif Hasar : Ince siva çatlaklarinin meydana gelmesi ve küçük siva parçalarinin dökülmesiyle tanimlanir.
Orta Hasar : Duvarlarda küçük çatlaklarin meydana gelmesi, oldukça büyük siva parçalarinin dökülmesi, kiremitlerin kaymasi, bacalarda çatlaklarin olusmasi ve bazi baca parçalarinin asagiya düsmesiyle tanimlanir.
Agir Hasar : Duvarlarda büyük çatlaklarin meydana gelmesi ve bacalarin yikilmasiyla tanimlanir.
Yikinti : Duvarlarin yarilmasi, binalarin bazi kisimlarinin yikilmasi ve derzlerle ayrilmis kisimlarinin baglantisini kaybetmesiyle tanimlanir.
Fazla Yikinti : Yapilarin tüm olarak yikilmasiyla tanimlanir. Siddet çizelgelerinin açiklanmasinda her siddet derecesi üç bölüme ayrilmistir.

Bunlardan;
a) Bölümünde; depremin kisi ve çevre,
b) Bölümünde; depremin her tipteki yapilar,
c) Bölümünde de; depremin arazi üzerindeki etkileri belirtilmistir.

Degistirilmis MSK(Medvedev Sponheur-Karnik) Siddet Cetveli

Depremin etkileri gözlenmis ve deneyimler sonucunda degistirilmis siddet cetveli olusturulmustur.

I- Duyulmayan
(a) : Titresimler insanlar tarafindan hissedilmeyip, yalniz sismograflarca kaydedilirler.

II- Çok Hafif
(a) : Sarsintilar yapilarin en üst katlarinda ,dinlenme bulunan az kisi tarafindan hissedilir.

III- Hafif
(a) : Deprem ev içerisinde az kisi, disarida ise sadece uygun sartlar altindaki kisiler tarafindan hissedilir. Sarsinti, yoldan geçen hafif bir kamyonetin meydana getirdigi sallanti gibidir. Dikkatli kisiler, üst katlarda daha belirli olan asilmis esyalardaki hafif sallantiyi izleyebilirler.

IV- Orta Siddetli
(a) : Deprem ev içerisinde çok, disarida ise az kisi tarafindan hissedilir. Sarsinti, yoldan geçen agir yüklü bir kamyonun olusturdugu sallanti gibidir. Kapi, pencere ve mutfak esyalari v.s. titrer, asili esyalar biraz sallanir. Agzi açik kaplarda olan sivilar biraz dökülür. Araç içerisindeki kisiler sallantiyi hissetmezler.

V- Siddetli
(a) : Deprem, yapi içerisinde herkes, disarida ise çok kisi tarafindan hissedilir. Uyumakta olan çok kisi uyanir, az sayida disari kaçan olur. Hayvanlar huysuzlanmaya baslar. Yapilar bastan asagiya titrerler, asilmis esyalar ve duvarlara asilmis resimler önemli derecede sarsilir. Sarkaçli saatler durur. Az miktarda sabit olmayan esyalar yerlerini degistirebilirler ya da devrilebilirler. Açik kapi ve pencereler siddetle itilip kapanirlar, iyi kilitlenmemis kapali kapilar açilabilir. Iyice dolu, agzi açik kaplardaki sivilar dökülür. Sarsinti yapi içerisine agir bir esyanin düsmesi gibi hissedilir.
(b) : A tipi yapilarda hafif hasar olabilir.
(c) : Bazen kaynak sularinin debisi degisebilir.

VI- Çok Siddetli
(a) : Deprem ev içerisinde ve disarida hemen hemen herkes ratafindan hissedilir. Ev içerisindeki birçok kisi korkar ve disari kaçarlar, bazi kisiler dengelerini kaybederler. Evcil hayvanlar agillarindan disari kaçarlar. Bazi hallerde tabak, bardak v.s.gibi cam esyalar kirilabilir, kitaplar raflardan asagiya düserler. Agir mobilyalar yerlerini degistirirler.
(b) : A tipi çok ve B tipi az yapilarda hafif hasar ve A tipi az yapida orta hasar görülür.
(c) : Bazi durumlarda nemli zeminlerde 1 cm. genisliginde çatlaklar olabilir. Daglarda rastgele yer kaymalari, pinar sularinda ve yeralti su düzeylerinde degisiklikler görülebilir.

VII- Hasar Yapici
(a) : Herkes korkar ve disari kaçar, pek çok kisi oturduklari yerden kalkmakta güçlük çekerler. Sarsinti, araç kullanan kisiler tarafindan önemli olarak hissedilir.
(b) : C tipi çok binada hafif hasar, B tipi çok binada orta hasar, A tipi çok binada agir hasar, A tipi az binada yikinti görülür.
(c) : Sular çalkalanir ve bulanir. Kaynak suyu debisi ve yeralti su düzeyi degisebilir. Bazi durumlarda kaynak sulari kesilir ya da kuru kaynaklar yeniden akmaya baslar. Bir kisim kum çakil birikintilerinde kaymalar olur. Yollarda heyelan ve çatlama olabilir. Yeralti borulari ek yerlerinden hasara ugrayabilir. Tas duvarlarda çatlak ve yariklar olusur.

VIII- Yikici
(a) : Korku ve panik meydana gelir. Araç kullanan kisiler rahatsiz olur. Agaç dallari kirilip, düser. En agir mobilyalar bile hareket eder ya da yer degistirerek devrilir. Asili lambalar zarar görür.
(b) : C tipi çok yapida orta hasar, C tipi az yapida agir hasar, B tipi çok yapida agir hasar, A tipi çok yapida yikinti görülür. Borularin ek yerleri kirilir. Abide ve heykeller hareket eder ya da burkulur. Mezar taslari devrilir. Tas duvarlar yikilir.
(c) : Dik sevli yol kenarlarinda ve vadi içlerinde küçük yer kaymalari olabilir. Zeminde farkli genisliklerde cm. ölçüsünde çatlaklar olusabilir. Göl sulari bulanir, yeni kaynaklar meydana çikabilir. Kuru kaynak sularinin akintilari ve yeralti su düzeyleri degisir.

IX- Çok Yikici
(a) : Genel panik. Mobilyalarda önemli hasar olur. Hayvanlar rastgele öte beriye kaçisir ve bagrisirlar.
(b) : C tipi çok yapida agir hasar, C tipi az yapida yikinti, B tipi çok yapida yikinti, B tipi az yapida fazla yikinti ve A tipi çok yapida fazla yikinti görülür. Heykel ve sütunlar düser. Bentlerde önemli hasarlar olur. Toprak altindaki borular kirilir. Demiryolu raylari egrilip, bükülür yollar bozulur.
(c) : Düzlük yerlerde çokça su, kum ve çamur tasmalari görülür. Zeminde 10 cm. genisligine dek çatlaklar olusur. Egimli yerlerde ve nehir teraslarinda bu çatlaklar 10 cm.den daha büyüktür. Bunlarin disinda, çok sayida hafif çatlaklar görülür. Kaya düsmeleri, birçok yer kaymalari ve dag kaymalari, sularda büyük dalgalanmalar meydana gelebilir. Kuru kayalar yeniden sulanir, sulu olanlar kurur.

X- Agir Yikici
(a) : C tipi çok yapida yikinti, C tipi az yapida yikinti, B tipi çok yapida fazla yikinti, A tipi pek çok yapida fazla yikinti görülür. Baraj, bent ve köprülerde önemli hasarlar olur. Tren yolu raylari egrilir. Yeraltindaki borular kirilir ya da egrilir. Asfalt ve parke yollarda kasisler olusur.
(b) : Zeminde birkaç desimetre ölçüsünde çatlaklar olusabilir. Bazen 1 m. genisliginde çatlaklar da olabilir. Nehir teraslarinda ve dik meyilli yerlerde büyük heyelanlar olur. Büyük kaya düsmeleri meydana gelir. Yeralti su seviyesi degisir. Kanal, göl ve nehir sulari karalar üzerine tasar. Yeni göller olusabilir.

XI - Çok Agir Yikici
(a) : Iyi yapilmis yapilarda, köprülerde, su bentleri, barajlar ve tren yolu raylarinda tehlikeli hasarlar olur. Yol ve caddeler kullanilmaz hale gelir. Yeraltindaki borular kirilir.
(b) : Yer, yatay ve düsey dogrultudaki hareketler nedeniyle genis yarik ve çatlaklar tarafindan önemli biçimde bozulur. Çok sayida yer kaymasi ve kaya düsmesi meydana gelir. Kum ve çamur fiskirmalari görülür.

XII- Yok Edici (Manzara Degisir)
(a) : Pratik olarak topragin altinda ve üstündeki tüm yapilar bastanbasa yikintiya ugrar.
(b) : Yer yüzeyi büsbütün degisir. Genis ölçüde çatlak ve yariklarda, yatay ve düsey hareketlerin yön miktarlari izlenebilir. Kaya düsmeleri ve nehir versanlarindaki göçmeler çok genis bir bölgeyi kaplarlar. Yeni göller ve çaglayanlar olusur.